Âm thanh đóng một vai trò không thể thiếu trong việc xác định thành công của các sản phẩm giải trí. Bạn có từng trầm trồ trước chất lượng âm thanh tại các rạp chiếu phim chưa? Liệu bạn đã bao giờ tò mò về các công nghệ âm thanh mà rạp phim sử dụng? Hãy tưởng tượng xem nếu công nghệ âm thanh đó được mang về không gian gia đình của bạn? Bài viết này sẽ đồng hành bạn khám phá công nghệ hàng đầu về âm thanh – Dolby Atmos, và khám phá cách nó thể hiện sự đột phá trong việc tái tạo âm thanh chất lượng.
Tìm hiểu về thương hiệu Dolby
Dolby Digital là một công nghệ âm thanh đa kênh được phát triển bởi Dolby Laboratories vào những năm 1980. Nó được sử dụng rộng rãi trong ngành công nghiệp điện ảnh, truyền hình, và các thiết bị phát âm thanh gia đình như đầu đĩa Blu-ray, DVD, hệ thống giải trí trong xe hơi, và hệ thống âm thanh gia đình.
Dolby Digital sử dụng phương pháp mã hóa âm thanh để tạo ra một trải nghiệm âm thanh đa chiều với nhiều kênh âm thanh khác nhau. Nó có khả năng tái tạo âm thanh vòm, cho phép người nghe cảm nhận được không gian và chiều sâu của âm thanh. Công nghệ này sử dụng mã hóa AC-3 (Audio Coding 3) để nén âm thanh mà vẫn giữ được chất lượng tương đối cao.
Một trong những điểm đáng chú ý về Dolby Digital là khả năng tương thích ngược với các hệ thống âm thanh không hỗ trợ Dolby Digital. Điều này cho phép người dùng thưởng thức âm thanh chuẩn mà không cần phải cập nhật hệ thống của họ.
Ngoài Dolby Digital, Dolby Laboratories cũng đã phát triển nhiều công nghệ âm thanh khác như Dolby Atmos (âm thanh vòm 3D), Dolby TrueHD (âm thanh vòm cao cấp), và Dolby Surround (âm thanh vòm ở định dạng tương thích).
Có thể nói, Dolby Digital đã đóng góp đáng kể vào việc nâng cao trải nghiệm âm thanh cho người tiêu dùng trong lĩnh vực điện ảnh và giải trí tại gia.
Dolby Atmos là gì?
Dolby Atmos là một công nghệ âm thanh vòm được phát triển bởi Dolby Laboratories. Nó cho phép tạo ra các hiệu ứng âm thanh 3D sống động và chân thực bằng cách sử dụng nhiều loa được bố trí khắp không gian. Bạn có thể nghe thấy âm thanh từ trên, dưới, trước, sau và hai bên của bạn, tạo ra cảm giác như bạn đang ở trong cảnh quay của phim hoặc trò chơi.
Dolby Atmos được sử dụng lần đầu tiên trong rạp chiếu phim vào năm 2012 cho bộ phim hoạt hình Brave của Pixar. Sau đó, nó được mở rộng cho các thiết bị gia đình như TV, dàn âm thanh, điện thoại và máy tính. Dolby Atmos có thể tương thích với các định dạng âm thanh khác như Dolby Digital, Dolby Digital Plus và Dolby TrueHD.
Để trải nghiệm Dolby Atmos, bạn cần có một thiết bị hỗ trợ công nghệ này, một bộ giải mã Dolby Atmos và một hệ thống loa Dolby Atmos. Bạn cũng cần có nguồn phát có mã hóa Dolby Atmos, chẳng hạn như đĩa Blu-ray, dịch vụ streaming hoặc ứng dụng.
Dolby Atmos hoạt động bằng cách nào?
Dolby Atmos là một công nghệ âm thanh vòm 3D tiên tiến được phát triển bởi Dolby Laboratories. Nó tạo ra một trải nghiệm âm thanh không gian đa chiều bằng cách thêm một lớp chiều cao (âm thanh từ trên đầu) vào hệ thống âm thanh truyền thống. Điều này tạo ra một sự xuất hiện thực sự của âm thanh xung quanh và từ trên đầu người nghe, làm cho trải nghiệm xem phim và nghe nhạc trở nên sống động và chân thực hơn.
Dolby Atmos hoạt động bằng cách sử dụng một số lượng lớn các loa được đặt ở các vị trí khác nhau trong không gian. Thay vì chỉ đơn thuần là âm thanh phát ra từ các hướng trước, sau và hai bên như trong các hệ thống âm thanh truyền thống, Dolby Atmos cung cấp âm thanh từ nhiều hướng khác nhau, bao gồm cả từ trên đầu.
Cách thức hoạt động của Dolby Atmos gồm các yếu tố sau:
- Đối tượng âm thanh: Dolby Atmos cho phép các nhà sản xuất âm nhạc và điện ảnh xác định vị trí chính xác của các “đối tượng âm thanh” trong không gian 3D. Điều này có nghĩa là họ có thể quyết định âm thanh sẽ đến từ đâu và di chuyển ra sao trong không gian.
- Bộ trình diễn âm thanh đối tượng: Trong quá trình phát, hệ thống Dolby Atmos tự động tính toán cách âm thanh của mỗi đối tượng sẽ phải đi qua các loa và phản ánh trên các bề mặt trong không gian để tạo ra trải nghiệm âm thanh vòm 3D.
- Loa đặt vị trí: Một hệ thống Dolby Atmos thường bao gồm các loa đặt ở vị trí phía trên và xung quanh người nghe, bao gồm các loa treo trên trần, loa tích hợp trong soundbar hoặc loa trên tai nghe. Các loa này làm cho âm thanh có thể di chuyển theo các hướng khác nhau, bao gồm cả từ trên đầu.
Tóm lại, Dolby Atmos tạo ra một trải nghiệm âm thanh ấn tượng, cho phép người nghe cảm nhận được chiều sâu, khoảng cách và không gian của âm thanh một cách chân thực, tạo nên một trải nghiệm giải trí độc đáo và tốn kém.
Những điểm nổi bật mà Dolby Atmos mang lại
Công nghệ Dolby Atmos có một số điểm nổi bật độc đáo, giúp nâng cao trải nghiệm âm thanh của người dùng trong lĩnh vực giải trí, đặc biệt là khi xem phim và nghe nhạc. Dưới đây là một số điểm nổi bật của Dolby Atmos:
- Âm thanh vòm 3D: Dolby Atmos tạo ra một trải nghiệm âm thanh không gian đa chiều bằng cách thêm một chiều âm thanh cao vào hệ thống âm thanh truyền thống. Điều này tạo ra một cảm giác sống động và chân thực, cho phép người nghe cảm nhận âm thanh từ nhiều hướng khác nhau, bao gồm cả từ trên đầu.
- Đối tượng âm thanh: Một trong những điểm độc đáo của Dolby Atmos là khả năng xử lý các “đối tượng âm thanh”. Điều này cho phép người sản xuất âm nhạc và điện ảnh xác định vị trí chính xác của âm thanh trong không gian 3D. Điều này tạo ra khả năng điều chỉnh âm thanh để tạo ra hiệu ứng âm thanh độc đáo và tùy chỉnh trải nghiệm người nghe.
- Tương thích ngược: Mặc dù Dolby Atmos có thể tạo ra trải nghiệm âm thanh vòm 3D tuyệt vời trên các hệ thống loa đa kênh, nhưng nó cũng tương thích ngược với các hệ thống âm thanh truyền thống. Điều này có nghĩa là người dùng có thể tận hưởng trải nghiệm âm thanh tốt hơn mà không cần phải nâng cấp toàn bộ hệ thống loa.
- Tùy chỉnh không gian âm thanh: Dolby Atmos cho phép người dùng tùy chỉnh không gian âm thanh để phù hợp với môi trường xem phim hoặc nghe nhạc của họ. Người dùng có thể điều chỉnh vị trí và cường độ âm thanh của các loa để tạo ra trải nghiệm âm thanh tốt nhất.
- Ứng dụng rộng rãi: Dolby Atmos không chỉ được sử dụng trong lĩnh vực điện ảnh mà còn được tích hợp vào các thiết bị gia đình như soundbar, hệ thống giải trí trong xe hơi, tai nghe và thiết bị di động. Điều này cho phép người dùng trải nghiệm Dolby Atmos ở nhiều ngữ cảnh khác nhau.
Nhìn chung, Dolby Atmos mang đến một cách tiếp cận mới mẻ và độc đáo trong việc trải nghiệm âm thanh vòm, tạo ra một thế giới âm thanh không gian đa chiều mà người nghe có thể đắm chìm vào.
Công nghệ Dolby Atmos trong môi trường gia đình
Cách tiếp cận cài đặt giống như rạp chiếu phim đã không còn là lựa chọn thực tế cho phần lớn người dùng. Do đó, các nhà sản xuất thiết bị âm thanh đã tạo ra các giải pháp thú vị để đưa trải nghiệm Dolby Atmos vào nhà, có thể thích ứng với điều kiện địa phương và thậm chí với ngân sách hợp lý.
Nếu bạn đang lựa chọn gói loa, cần một bộ thu AV tương thích với khả năng giải mã âm thanh Atmos. Hầu hết các bộ thu gần đây đã hỗ trợ định dạng này, thậm chí ở phân khúc giá thấp, và tốt nhất là bạn không cần phải thực hiện việc khoan đục trần nhà để lắp đặt loa cao. Một số AVR ngân sách như Denon AVR-X2800H, Denon AVC-X3800H và Sony TA-AN1000 đã tích hợp công nghệ Dolby Atmos Height Virtualization, mô phỏng trải nghiệm âm thanh trên cao của Atmos thông qua loa ở mức độ người nghe.
Hoặc bạn có thể nâng cấp gói loa Atmos hiện có bằng cách thêm các loa hướng lên để tạo hiệu ứng âm thanh phản xạ từ trần nhà và định vị đến vị trí nghe. Thường là các loa nằm ở phía trước hoặc loa vòm, các thiết bị Atmos này có thể mua riêng hoặc là một phần của gói loa đầy đủ.
Pioneer đã giới thiệu gói loa Atmos hoàn chỉnh S-73A từ năm 2014, và sau đó đã có nhiều công ty khác như Triangle, Kef, Klipsch, Focal, Jamo và Elac tham gia. Nếu bạn đang có hệ thống loa và muốn mở rộng, bạn có thể tích hợp các mô-đun Atmos riêng biệt từ các thương hiệu như KEF (Q50a và R8a), Elipson, Tangent và Eltax.
Nếu bạn dễ dàng với việc cài đặt, Lithe Audio cung cấp loa âm trần Dolby Atmos không dây WiSA chứng nhận, dễ dàng tích hợp vào hệ thống hiện có.
Ngoài ra, còn có các tùy chọn soundbar Atmos không dây phù hợp với không gian và ngân sách của bạn. Các soundbar như Sony HT-A9 có thể đắt hơn, nhưng lại linh hoạt và dễ dàng thay đổi vị trí so với gói loa truyền thống. Soundbar như Sonos Arc và Sonos Beam Gen 2 cũng cung cấp trải nghiệm Atmos thú vị.
Không chỉ loa và soundbar, các đầu phát Blu-ray 4K tương thích mới nhất cũng hỗ trợ Dolby Atmos, và cả Xbox Series S và Xbox Series X cũng có khả năng giải mã Dolby Atmos. Tuy nhiên, PlayStation 4 và PlayStation 5 không hỗ trợ.
TV ngày càng cung cấp âm thanh Atmos từ loa tích hợp. Mặc dù không thể so sánh với hệ thống loa đa chiều, nhiều hãng như LG và Samsung đã tích hợp công nghệ âm thanh Dolby Atmos vào TV OLED và Neo QLED của họ, cung cấp trải nghiệm âm thanh cải thiện.
Tóm lại, có nhiều cách để tận hưởng âm thanh Dolby Atmos tại gia, từ gói loa truyền thống cho đến soundbar tiện lợi và tích hợp trên TV.
Ảo hóa chiều cao trong công nghệ Dolby Atmos
Bạn không cần phải có một hệ thống loa Atmos hoặc soundbar đặc biệt để trải nghiệm âm thanh Atmos. Điều này đã được Dolby xem xét và họ đã phát triển một quá trình xử lý âm thanh để tạo ra trải nghiệm Atmos ảo từ các thiết bị âm thanh thông thường không hỗ trợ Atmos.
Một ví dụ điển hình là Dolby Atmos Height Virtualization, được thiết kế để mô phỏng trải nghiệm âm thanh cao từ các loa ở mức độ người nghe, chứ không phải từ trên cao. Tương tự như DTS Virtual:X trong hệ thống DTS:X, công nghệ này tạo ra một không gian âm thanh 360 độ từ một hệ thống loa 5.1, 7.1 hoặc thậm chí từ loa đơn.
Cách hoạt động của nó là áp dụng các bộ lọc tín hiệu chiều cao cho các thành phần âm thanh ở phần trên của bản phối, trước khi âm thanh được truyền đến loa phía trước của người nghe. Các bộ lọc này mô phỏng tín hiệu âm thanh tự nhiên từ các nguồn âm thanh trên cao thông qua cách tai con người tiếp nhận âm thanh từ trên cao. Dolby đã cân nhắc việc cân bằng các bộ lọc này để đảm bảo âm thanh vẫn tự nhiên trong môi trường nghe.
Có nhiều cấu hình đầu ra khác nhau có thể được sử dụng, ví dụ như sử dụng từ hai đến bảy kênh cấp độ người nghe để tạo ra cảm giác của hai hoặc bốn loa trên cao.
Dolby Atmos Height Virtualization có sẵn trên nhiều thiết bị như AVR, soundbars và cả tai nghe, giúp bạn trải nghiệm âm thanh cao từ một thiết bị thông thường.
Trải nghiệm nội dung Dolby Atmos
Kể từ năm 2012, đã có vô số bộ phim được sản xuất với công nghệ Dolby Atmos, và nhiều trong số đó đã được chuyển sang định dạng Ultra HD 4K Blu-ray. Bạn có thể thấy những tên tuổi như Dune, Blade Runner 2049, Roma, Mad Max Fury Road, Avengers: Endgame, Us, The Batman và Tenet trong danh sách các bộ phim đáng chú ý trong những năm gần đây được sản xuất theo chuẩn Dolby Atmos.
Hiện nay, có hơn 40 rạp chiếu phim ở Vương quốc Anh và Ireland được trang bị công nghệ Dolby Atmos, bao gồm cả Empire Leicester Square ở London. Trên toàn thế giới, đã có hơn 6100 màn hình hỗ trợ Dolby Atmos. Bạn có thể xem danh sách đầy đủ các rạp chiếu phim sử dụng Dolby Atmos trên trang web của Dolby.
Dolby và Odeon cũng đã hợp tác để tạo ra Rạp chiếu phim Dolby đầu tiên ở Anh. Một ví dụ là quảng trường Odeon Luxe Leicester, với một sảnh rộng chứa tới 800 ghế ngồi và hơn 400 loa Dolby Atmos kết hợp với công nghệ Dolby Vision tạo nên trải nghiệm đắm chìm đa chiều.
Ngoài các đĩa Blu-ray, bạn cũng có thể tìm thấy nhiều bộ phim hỗ trợ Dolby Atmos trên các dịch vụ phát trực tuyến chính. Netflix cung cấp nội dung Dolby Atmos thông qua ứng dụng dành cho các tài khoản tầng cao nhất trên nhiều thiết bị. Disney Plus và Amazon Prime Video cũng đều cung cấp các bộ phim hỗ trợ Dolby Atmos.
Apple TV cung cấp nhiều lựa chọn phim hỗ trợ Dolby Atmos thông qua dịch vụ Apple TV+, và cửa hàng Apple TV cũng có nhiều tựa game hỗ trợ Dolby Atmos.
Nội dung Dolby Atmos cũng có sẵn cho chủ sở hữu hộp Sky Q qua Sky Cinema và Sky Store, cũng như qua dịch vụ Rakuten (dành cho một số TV LG 4K nhất định).
Đọc Đánh giá Sony XR-55A80L: Tivi OLED 4K hàng đầu hiện nay
Ngoài các bộ phim, các chương trình thể thao trực tiếp như bóng đá cũng có sẵn với âm thanh Dolby Atmos cho các người dùng đăng ký gói Total Entertainment cao cấp của BT hoặc Sky Q. Cũng có một số tựa game PC và Xbox như Gears 5, Forza Horizon 5, Halo Infinite và Call of Duty: Modern Warfare II hỗ trợ Dolby Atmos để tạo trải nghiệm chơi game sống động.
Dolby Atmos trên thiết bị di động
Dolby Atmos có thể hoạt động trên các máy tính bảng như Amazon Fire HD 10 thông qua tai nghe kết nối. Tuy nhiên, hiệu ứng âm thanh trên các thiết bị di động không thể so sánh được với trải nghiệm của soundbar hoặc hệ thống âm thanh vòm. Nhiều loại iPad của Apple cũng hỗ trợ Dolby Atmos, chẳng hạn như iPad Air (Thế hệ thứ 5), iPad Mini (Thế hệ thứ 6) và iPad (Thế hệ thứ 10), đặc biệt là cho loạt bản nhạc Dolby Atmos trên Apple Music.
Ở đây, Dolby Atmos sử dụng ‘kết xuất tai nghe hai tai’ và ‘âm thanh dựa trên đối tượng’. Kết xuất tai nghe hai tai tạo ra âm thanh vòm thông qua tai nghe bằng cách sử dụng các thông tin liên quan đến nhiệt (HRTF). Một cách giải thích đơn giản, nếu một âm thanh được phát ra từ bên phải của bạn, tai phải sẽ nghe rõ hơn so với tai trái vì âm thanh cần phải đi qua đầu bạn. Dolby đã áp dụng quy trình ngược lại để tạo ra hiệu ứng âm thanh vòm ảo từ tai nghe, tạo ra âm thanh tràn ngập xung quanh bạn.
‘Âm thanh dựa trên đối tượng’ là nền tảng của Dolby Atmos. Mỗi âm thanh trong một cảnh được gắn kèm với thông tin vị trí, cho phép Dolby đặt chính xác âm thanh đó trong không gian 3D của bạn. Kết hợp cả hai công nghệ này, Dolby tạo ra trải nghiệm âm thanh vòm ảo trên các thiết bị di động.
Các điện thoại thông minh tương thích như OnePlus 11 5G và OnePlus 10 Pro, dòng Samsung Galaxy S23 (bao gồm Galaxy S23 Ultra), và Sony Xperia 1 IV, Xperia 5 IV và Xperia 10 IV đều được trang bị bộ xử lý Dolby Atmos để mang đến trải nghiệm âm thanh rộng rãi hơn.
Trên các thiết bị iOS, Dolby Atmos chỉ khả dụng trên các model iPhone ra mắt từ năm 2018 trở đi, bao gồm iPhone 11, 11 Pro, 11 Pro Max, iPhone 12, 12 Mini, 12 Pro, 12 Pro Max, iPhone 13, 13 Mini, 13 Pro, 13 Pro Max, và cả iPhone 14, iPhone 14 Plus, iPhone 14 Pro và iPhone 14 Pro Max mới nhất.
Hơn nữa, giờ đây bạn cũng có thể tận hưởng Dolby Atmos trực tiếp từ tai nghe của mình. Tai nghe JVC XP-EXT1 và Tai nghe không dây Xbox của Microsoft đều được tích hợp công nghệ Dolby Atmos mà không cần phải dựa vào hệ thống loa. Ngoài ra, dịch vụ Âm thanh không gian mới của Apple Music cũng hỗ trợ Dolby Atmos và sẽ hoạt động trên mọi loại tai nghe.
Dolby Atmos trong lĩnh vực âm nhạc
Điều đặc biệt của Dolby Atmos không chỉ dừng lại ở âm nhạc phim; nó còn đang ngày càng thu hút sự quan tâm trong thế giới âm nhạc.
Dù ban đầu có một sự khởi đầu chậm rãi với đĩa Blu-ray âm thanh đầu tiên sử dụng Atmos ra mắt vào năm 2015 (chủ yếu là phiên bản tái tạo), nhưng trong thời gian gần đây, sự phổ biến của âm nhạc kết hợp với Dolby Atmos đã tăng mạnh, đặc biệt là trên các dịch vụ phát trực tuyến phổ biến hiện nay.
Điều này có phần là nhờ vào việc hợp tác giữa Dolby và Universal Music Group từ năm 2019, mang đến “nghìn bản nhạc chuyển đổi sang Dolby Atmos từ danh sách nghệ sĩ đa dạng, thuộc nhiều thể loại như hip-hop, pop, rock, jazz và nhạc cổ điển.”
Hiện nay, ngày càng nhiều bản nhạc Dolby Atmos có thể được tìm thấy trên các dịch vụ như Tidal, Amazon Music HD và Apple Music. Sự hỗ trợ Dolby Atmos đã được bổ sung vào định dạng âm nhạc này trong năm 2021, cùng với âm thanh không mất dữ liệu, độ phân giải cao và âm thanh không gian. Điều này đã tạo ra sự thay đổi đáng kể trong việc chấp nhận định dạng Dolby Atmos và điều này đúng lúc khi có sự kết hợp Atmos đáng kể trong album Get Back của The Beatles.
Hiện nay, có nhiều album sử dụng Dolby Atmos từ nhiều nghệ sĩ khác nhau, từ Justin Bieber đến Papa Roach. Đợt phát hành đầu tiên bao gồm 50 album được đánh giá cao, bao gồm 3D The Catalogue của Kraftwerk, Live in Prague của Hans Zimmer và Automatic For The People của REM (bản kỷ niệm ngày 25).
Ngoài các album được phát hành lại, định dạng này còn có tiềm năng lớn cho các thể loại âm nhạc dựa trên sân khấu trực tiếp, nhạc gây nhiễu và cả EDM. Album điện tử đầu tiên được tạo và sản xuất đặc biệt cho định dạng Dolby Atmos là Wolf của nghệ sĩ xuất sắc Matt Darey. Ngoài ra, hãng thu âm Mindmap ở Đức đã phát hành một bộ sưu tập âm thanh nhập vai đặc biệt, được trộn trong không gian Dolby Atmos (có sẵn trên Tidal), do Fritz Hilpert sáng tác. Bộ sưu tập này bao gồm cả các nghệ sĩ nổi tiếng trong lĩnh vực nhạc điện tử, như bộ đôi Booka Shade đến từ Berlin.
Dolby Atmos Music không giới hạn ở việc tạo ra các bản ghi âm. Hội trường âm nhạc Ministry of Sound ở London đã được trang bị hệ thống Dolby Atmos với 60 loa, 22 kênh. Điều này mang đến cho các DJ cơ hội thực sự độc đáo – họ có khả năng tạo ra các phiên bản hòa âm Atmos và chỉnh sửa chúng trong thời gian thực để phản ánh môi trường xung quanh.
Dù việc chuyển đổi từ âm thanh truyền thống sang Atmos đang đòi hỏi sự học tập và sáng tạo của các nhà soạn nhạc và kỹ sư, nhưng các tổ chức như Dolby, Avid và Diễn đàn âm thanh không gian Abbey Road đang hỗ trợ tích cực các nghệ sĩ thử nghiệm với định dạng này.
Có các công cụ miễn phí như AvidPlay cho phép các nghệ sĩ tự phân phối âm nhạc Dolby Atmos của họ trên các dịch vụ phát trực tuyến, và plugin Waves Nx cho phép người dùng trải nghiệm hầu hết âm thanh Atmos qua tai nghe. Hy vọng rằng càng có nhiều nghệ sĩ sáng tạo, càng nhiều album gốc sẽ được phát hành, giúp thúc đẩy định dạng âm nhạc này theo hướng mà các nhà thiết kế âm thanh phim đã làm trong vài năm qua.
